लायबेरियातून#२ लोकजीवन

लायबेरियात येऊन आता जवळपास तीन आठवडे झालेत. इथलं लोकजीवन, राहणीमान, प्रथा, परंपरा हे अजून समजून घ्यायचंय. मात्र सध्या जे वरवरचं चित्र जे दिसतंय त्याविषयीकाही लेख लिहीन. त्यातील हा पहिला लहान लेख... - सुधांशु नाईक🌿

याआधी म्हटल्याप्रमाणे इथला सत्तर टक्के समाज हा गरिबीत ढकलला गेला तो 90 च्या दशकांपासून सुरु झालेल्या यादवी युध्दांमुळे. भरपूर लोकसंख्या अन् बराचसा आळशीपणा यामुळे मग देशात अधिकच अराजक वाढत राहिलं. लोक अनेकदा नुसतेच निवांत बसून राहिलेले दिसतात.

मुख्य शहराचा काही भाग वगळता सर्वत्र लहान लहान घरं, पत्र्याच्या शेडस्, कमकुवत अशा कच्च्या पण काॅन्क्रिटच्या इमारती दिसतात. बहुतेक ठिकाणी वीज नाहीच. एकेकाळी इथं शांतता व आहे त्यात सुखानं रहाता येईल इतकी समृध्दी होती यावर चटकन् विश्वास बसत नाही.

खरंतर आफ्रिकेतील खूप जुनी लोकशाही व्यवस्था असलेल्या या देशात सगळं ब-यापैकी आलबेल होतं एकेकाळी. अमेरिकतील गुलामगिरीतून मुक्त केलेले लोक इथं आणले गेले. इथल्या स्थानिकांसह वसवले गेले. त्यातून ब-याच ठिणग्या पडत राहिल्या. मात्र हळूहळू ते जवळपास 50- 100 वर्षात सगळे एकजीव झाले असं वाटत असताना हे यादवी युध्द सुरु झालं. विमानतळापासून अनेक इमारतींचा विध्वंस झाला. लाखो लोकांनी जीव गमावला. लायबेरियातील यादवीबाबत विविध रिपोर्टस् इंटरनेटवर पहाता येतात. मुख्यत: वर्चस्ववाद व भ्रष्टाचार या दोन गोष्टींचा परिणाम म्हणून हे युध्द घडलं असावं असा बरेच जणांचा कयास आहे.

जवळपास वीसेक वर्ष होरपळल्यानंतर देश पुन्हा उभा राहू पहातोय. इतर देशांनी टाकून दिलेल्या गाड्या, कपडे यांपासून चोरुन आणलेल्या वस्तूंपर्यंत अनेक गोष्टींनी लोकल मार्केट भरलेलं असतं. मुनरोविया पोर्ट हे एक महत्वाचं बंदर असल्यानं इथं बराच प्रकारची मालवहातूक होत असते. प्राचीन काळीदेखील हे एक महत्वाचे महत्व होते असा उल्लेख इतिहासात सापडतो. 

लोकांचं जीवनमान सुधारावं यासाठी जगभरातून काही ना काही प्रमाणात मदतीचा ओघ सुरु आहे. घरातले व रस्त्यावरचे दिवे, चांगली सांडपाणीनियंत्रण व्यवस्था, रस्तेबांधणी आदि क्षेत्रात हळूहळू काम सुरु आहे. आरोग्यसुविधांबाबत बराचसा आनंद असला तरी काही वर्षापूर्वी याच प्रदेशातून इबोला व्हायरसचा स्फोट झालेला. त्यातही हजारो माणसं मेली. त्यामुळे तेव्हापासून इथं सामाजिक संसर्गाबाबत काहीशी जागरुकता आहे. ब-याच सुपरमार्केट, ऑफिसेसच्या बाहेर "पायानं पॅडल मारायचं व वरच्या मोठ्या बकेटमधून साबणयुक्त पाणी घेऊन हात धुण्याची" एक छान अशी लहानशी यंत्रणा इथं कोरोनापूर्वीच कार्यरत केलीये लोकांनी.

प्रत्येक ठिकाणी हे वरच्या फोटोत दिसतंय तसं साधं यंत्र सगळीकडे असतं जे खरंच परिणामकारक आहे. यामुळेच कदाचित कोरोनासाथीत या देशात फारसा प्राॅब्लेम झाला नाहीये. सध्या इथं 90 टक्के लोक मास्कही वापरत नाहीत तरी पेशंटस् सापडत नाहीयेत याच कारण बहुदा अशी सावधगिरी असावी.

सध्या इथं निवडणुकांचा माहौल आहे. त्यामुळे वीकेंड ला रस्त्यांवरुन भरपूर रॅलीज् निघतात. 3,4 मोठ्या पक्षांचे समर्थक गाणी म्हणत, बॅन्ड लावून किंवा कार- जीपवर मोठे स्पीकर लावून प्रचारासाठी फिरतात. 

हे पहा रॅलीज् चे काही फोटो

रविवारच्या चर्चभेटीला बहुसंख्य गर्दी असते. त्यानंतर प्रचारसभा घेतल्या जातात. लोकांना टीशर्टस्, जेवण दिलं जातं. व काही रोख रक्कमही दिली जाते असं काहीजण खासगीत सांगतात. 

भारतातील निवडणुकीत जसं तात्कालिन प्रलोभनं दाखवून लोकांना भुलवलं जातं तसंच इथंही पहायला मिळतं. रॅली काढायला पैसे, स्पीकर्स लावून वापरायला गाडी, नवे टीशर्टस्, दोन वेळच्या जेवणाची व दारुची सोय यांच्या सहाय्यानं हजारो गरीब लोकांना तात्पुरते पैसे मिळतात. आजचा दिवस छान गेला याच समाधानात ते नाचतात- गातात- दारु पितात. मात्र दीर्घकालीन व समाजहिताच्या योजनांची तशी तुलनेनं चर्चा कमीच पहायला मिळाली. काही महत्वाच्या रस्त्यांवर सत्ताधारी पक्षानं अतिशय वेगानं पथदिवे( street lights) बसवायला चक्क मिलिटरीच्या टीममधील इंजिनियर- मजूर व सामान्य सैनिकांनाही कामाला लावलंय. त्यामुळे काही महत्वाच्या रस्त्यांवर प्रकाश पडलाय.

 गरीबी व त्यामुळे काही लोकांकडून वाढणारा भ्रष्टाचार अस्तित्वात असला तरी त्यामुळे होणारी भांडणं, गुन्हेगारी व हिंसाचार हे अजूनतरी मला फारसं पहायला मिळालं नाहीये.

रात्रीबेरात्री एकटादुकटा माणूस गाठून लुटमारीच्या घटना मात्र घडत असतात. तसेच या निवडणुकीच्या निमित्ताने 

पुढच्या 8 दिवसात नेमकं काय होतं याकडे सावधपणे पाहिलं जातंय. 

येत्या 8 डिसेंबरला मतदान असल्यानं सर्वत्र सावधानता बाळगली जात आहे. रात्री किंवा वीकेंडला मारामारी, हिंसाचाराची शक्यता असल्यानं आम्हालाही याकाळात एकट्यानं बाहेर हिंडू नये अशी सूचना देण्यात आली आहे. लोक निकालाचं कसं स्वागत करतात व त्ययानंतर काय बदल घडतात हे पहायची उत्सुकता आहे! 

- सुधांशु नाईक, मुनरोविया, लायबेरिया

( nsudha19@gmail.com) 🌿