विठू माझा लेकुरवाळा...

#सुधा_म्हणे: विठू माझा लेकुरवाळा..

25  ऑगस्ट 23

13 व्या शतकातील तो काळ फार सुंदर होता जेंव्हा पंढरीत संतांचा मेळा रंगला. चंद्रभागेचे वाळवंट हरी कीर्तनी दंग झाले. निवृत्ती-ज्ञानेश्वर-सोपान- मुक्ताई यांच्या जोडीला नामदेव, गोरा कुंभार, चोखोबा आदि संत सज्जन एकत्र आले. “रामकृष्ण हरी.. पांडुरंग हरी..” चा जयघोष निनादत राहिला. तहानभूक विसरून भजन कीर्तनात सगळे रममाण होऊन गेले. यातच जनाबाई पण होत्या. नामदेवाघरी राबणारी ही मोलकरीण इतराना जणू वेडी वाटायची. आपल्याशीच काय बोलत बसते, विठू माझ्यासोबत जेवतो, कामे करतो, सोबत राहतो, इथेच झोपतो असे काही काही बोलत राहते.. ही तर वेडीच असे लोकाना वाटले तरी सगळ्या संतांना मात्र तिच्या वेडाचे वेगळेपण उमजले होते. त्यामुळे आपला घरधनी नामदेव या सगळ्या संताच्या सोबत भजन कीर्तनात असताना जनाबाई पण कामे आवरून तिथे जात. त्यांनी हाती असलेली कामे कधीच टाळली नाहीत. सगळ्या संतांचे हे पंढरीत येणे त्यांना जणू पर्वणी वाटे. आणि म्हणूनच एके ठिकाणी त्या म्हणून जातात, “मुखी हरिनाम नेत्र पैलतीरी, जनी नामयाची रंगली कीर्तनी..”!

या सगळ्या संतांच्या सोबतीने वावरताना माझ्या विठ्ठलाला किती छान वाटते आहे असेही त्यांना वाटते. भक्तांच्या गोतावळ्यात हा सखा अगदी आनंदी झाला आहे. आपल्याला जसा आनंद मिळतोय तसेच विठ्ठल देखील सुखावतो आहे हे सांगताना त्या म्हणतात,

विठु माझा लेकुरवाळा, संगे गोपाळांचा मेळा

निवृत्ती हा खांद्यावरी,  सोपानाचा हात धरी

पुढे चाले ज्ञानेश्वर,  मागे मुक्ताई सुंदर
गोरा कुंभार मांडीवरी, चोखा जीवा बरोबरी
संत बंका कडेवरी, नामा करांगुळी धरी
जनी म्हणे गोपाळा, करी भक्तांचा सोहळा..

किती मोजके शब्द. संपूर्ण अभंग म्हणजे एकत्र गुंफलेली फक्त नावे आहेत. मात्र त्यातून स्त्रवणारे वात्सल्य अभूतपूर्व आहे. जनाबाईंच्या डोळ्याना दिसलेले हे रुपडे फार फार मायाळू आणि लोभस असे आहे.

आपल्याही डोळ्यासमोर लगेच साकार होऊन जाते. हा विठ्ठल मंदिरात गाभाऱ्यात बसलेला, अंगभर दागिने, भरजरी कपडे घातलेला असा नाहीये. घरात एखाद्या आजोबांभोवती लहान मुले जमलेली असावीत, कुणी त्यांच्या मिशा ओढाव्यात, कुणी आजोबांच्या छातीवरील सुरकुत्या मोजत बसावे, कुणी त्या आजोबांकडे “गोष्ट सांगा ना..” असा आग्रह धरावा, कुणी गोळ्या बिस्किटं मागवीत आणि मायेने आजोबांनी त्या नातवंडांच्या मागण्या पूर्ण करत राहावे.. हा विठ्ठल अगदी तसा भासतो आहे. भक्ताना खांद्यावर, कडेवर घेणारा हा लेकुरवाळा विठ्ठल मग फार फार आपलासा वाटू लागतो. त्याला गळामिठी घालायला मन अगदी आतुर आतुर होऊन जाते.

-सुधांशु नाईक(nsudha19@gmail.com)